START Destekçileri Kongrede İran Kartını Oynuyor

WASHINGTON, 18 Kasım, 2010 (IPS) – Barack Obama yönetiminin Rusya'yla yapılacak yeni bir Stratejik Silah Azaltım Anlaşması'na Cumhuriyetçileri de ikna etmek için elindeki en uygun argüman İran'la ilgili.

Beyaz Saray'ın nükleer silahsızlanma konusundaki şefi Gary Samore perşembe günü bu bağlantıyı kurarak Kongrenin yeni seçilenler göreve başlamadan önceki oturumunda START anlaşmasının onaylanmamasının İran'ın nükleer programına karşı oluşan koalisyonu &com;özellikle de Rusya'yla işbirliği açısından zayıflatacağını&com; söyledi.

Rusya İran'a karşı pek çoklarının beklediğinden daha yardımcı oldu. Geçen yaz BM Güvenlik Konseyi'nde ağırlaştırılmış bir dizi yeni yaptırıma onay verdi ve İran'ın ABD ya da İsrail'den nükleer tesislerine gelecek saldırılara karşı kurmak istediği S-300 hava savunma sisteminin satışını iptal etti.

Uzmanlar Senato'nun ABD-Rusya arasındaki normalleşmeyi taçlandıran START'ı onaylamaması halinde bu işbirliğinin zarar göreceği konusunda hemfikir.

Virginia'daki George Mason Üniversitesi'nde Rusya uzmanı olan Mark Katz, Rusya'nın hava savunma sistemi satışını iptal etmesinin Senato'nun silah azaltımı anlaşması konusunda &com;doğru kararı vermesi için atılan bir geri adım&com; olduğunu belirtti. Eğer anlaşma yürürlüğe girmezse, Rusya'nın bu kararını &com;gözden geçireceğini&com; de ekledi.

Silahlanma denetimi konusunda eski bir arabulucu olan ve halen nükleer silahsızlanma konusunda çalışan Global Zero grubunun başkanı olan Richard Burt, çarşamba günü Jim Lehrer'in News Hour programında &com;dünyada bu anlaşmanın suya düşmesini isteyecek iki hükümet var; Tahran hükümeti ve Kuzey Kore hükümeti&com; dedi.

START anlaşması Rusya ve ABD'yi 1 550 savaş başlığı ve 800 taşıyıcı araçla sınırlandıracak -varolan duruma göre küçük bir düşüş. Anlaşmanın onaylanması konusundaki umutlar START üzerine Cumhuriyetçilerin yönetimle sözcülüğünü üstlenen Arizona senatörü Jon Kyl'ın bu hafta başında bu oturumda oylamaya gitmek için yeterli zaman olduğundan kuşku duyduğunu söylemesiyle azalmıştı.

Kolay bir geçiş için güçlü destek veren tek Cumhuriyetçi senatör, Dış İlişkiler Komitesi'nin azınlık üyesi olan İndiana'dan Richard Lugar. Kabul için gerekli 67 oyu bulabilmek için Obama yönetiminin sekiz Cumhuriyetçiye daha ihtiyacı var.

Demokratlar Cumhuriyetçileri Obama'nın yeniden seçilme şansını sarsmak üzere durumu sürüncemede bırakmakla suçluyor. Nixon Center'da konuşan Samore konunun bundan çok daha önemli olduğunu ve anlaşmanın &com;ABD'nin liderliği konusunda önemli bir sembol haline geldiğini&com; söyledi.

Senato'daki, ön seçimlerde yeniden Cumhuriyetçilerin önde gelen isimlerinden biri olarak seçilen Kyl da dahil tüm Cumhuriyetçileri ikna etmek için yoğun tartışmalar sürüyor.

George W. Bush döneminde dışişlerinde görev yapan Stephen Rademaker, Kyl'ın &com;anlaşmaya karşı çıktığını söylemediğini&com; belirterek senatörün kalan ABD nükleer cephaneliğinin modernizasyonu için daha fazla kaynak ayrılmasına çalıştığını vurguladı. Obama yönetimi alanda hali hazırda önümüzdeki 10 yıl için yaklaşık 85 milyar dolar ayırdı ve Samore'ye göre anlaşma bu yıl geçmezse bu sözün de boşa çıkması mümkün.

Geçmişte anlaşmayı eleştiren bir Cumhuriyetçi olan Rademaker, İran konusundaki fikir birliğinin zayıflaması ihtimalinin yaklaşımını gözden geçirmesine neden olabileceğini söyledi. &com;Eğer bir senatör olsaydım, anlaşmayı destekleme yönünde çabalardım&com; dedi. Ancak daha sonra &com;Anlaşmanın eksiklerinin tamamlanması için şu an açıklananlardan çok daha fazla konuda açık bilgiye ihtiyaç duyardım&com; diye ekledi.

Samore nükleer silahsızlanma söz konusu olduğunda yönetimin önceliğinin İran olduğunu vurguladı. İran yönetimi silah geliştirme niyeti olmadığını belirtse de Samore, İran'ın hedefinin bu olduğundan kuşku duymuyor. Ona göre bu ülke &com;uluslararası nükleer silahsızlanma rejimini bir kanser gibi kemiriyor&com;.

Obama yönetimi yaptırımların ve İran'ın uluslararası alanda artan oranda izole edilmesinin ülkenin nükleer ilerlemesini yavaşlatacağını ve Tahran yönetimini programını anlamlı şekilde kısıtlamaya iteceğini umut ediyor. 5 Aralık'ta yeni bir dizi görüşmenin başlaması beklenirken İran henüz görüşmelerin nerede yapılacağına karar vermedi. Tahran yönetimi Türkiye'yi önerdi ama Samore Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyi'nde yaptırımlara ret oyu verdiğini, dolayısıyla &com;tarafsız bir alan&com; olmadığını söyleyerek bunu olanaklı görmediğini belirtti.

Samore, ABD ve ortaklarının İran'a sunmak üzere Natanz tesisinde depoladığı az zenginleştirilmiş uranyumu medikal izotoplar üreten araştırma reaktörü yakıtıyla değiştirme önerisi hazırladıklarını doğruladı. Samore, ABD'nin İran'ın BM kararlarıyla uyumlu olarak uranyum zenginleştirme programını tamamen durdurması konusunda ısrarlı olduğunu söyledi fakat bunun sadece geçici olabileceğini belirtti. Böyle bir durdurmanın süresi ve &com;hangi koşullarda kaldırılacağı&com; pazarlık konusu olacaktır dedi.

İran, Nükleer Silahsızlanma Anlaşması (NPT) imzacısı olarak uranyum zenginleştirmeye hakkı olduğunu savunuyor.

Samore İran'ın nükleer dosyasıyla ilgili karar verilirken İsrail'in de nükleer silah programını açıklamasının şart olduğu şeklindeki önermeyi reddetti. İsrail'in NPT'yi imzalamadığını ancak İran'ın &com;rejimi içeriden yok etmek için çalıştığını&com; belirtti.