WASHINGTON, 12 Kasım, 2010 (IPS) – ABD Başkanı Barack Obama ilkbaharda bugüne kadarki en geniş katılımla dünya liderlerini Washington'da bir Nükleer Güvenlik Zirvesi için toplayarak nükleersizleşme konusunda bir dizi olayı tetiklediğinde çok sayıda uzman nükleer silahlardan kurtulmak yolunda katlanan bir çabanın ortaya çıkacağını umdu.
Fakat o günden bu yana ilerleme yavaşladı ve Cumhuriyetçilerin ABD Senatosu'ndaki kazanımları nükleer silahların daha da azaltılmasının yanı sıra hali hazırda üzerinde anlaşılmış olan yeni bir Stratejik Silahları Azaltma Anlaşması'nı (START) tehlikeye attı.
START anlaşması Obama ve Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev arasında nisandaki Washington zirvesi öncesinde Prag'da imzalandı. Sonrasında üst düzey yetkililer ve eski diplomatlar anlaşmadan övgüyle bahsederken anlaşmayı yürürlüğe koyma yetkisine sahip politika yapıcılar karışık değerlendirmelerde bulundu.
ABD şimdi Obama yönetiminin şu ana kadarki en önemli dış politika başarısı olarak görülen ve nükleersizleşme yolunda önemli bir adım olan gelişmenin yasal bir tartışmaya kurban edilmesi gibi tuhaf bir durumda buldu.
Anlaşma Moskova'da da onaylanmayı bekliyor. Geçen haftaki ABD seçimlerinde Cumhuriyetçilerin zaferinin ardından Senato'nun anlaşmayı onaylayıp onaylamayacağı konusunda endişelerini dillendiren Rus meclisi Duma'nın dışişleri komitesi anlaşmanın onaylanması konusundaki önerisini de geri çekti.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton Asya'ya bu hafta yaptığı ziyaret sırasında Senato'nun yeni seçilen üyeler göreve başlamadan önce anlaşmayı geçirmesi gerektiğini söyledi.
Senato'nun Dış İlişkiler Komitesi başkanı senatör John Kerry çarşamba günü yaptığı açıklamada konunun bu dönem sonlanmadan ele alınacağı konusunda umutlu olduğunu ve büyük ihtimalle böyle olacağını belirtti.
Çoğu Cumhuriyetçiyse bundan o kadar emin değil.
Anlaşmanın onaylanması için senatonun üçte iki çoğunluğunun yani 100 senatörden 67'sinin onayı gerekiyor. Hali hazırda bu sandalyelerin 57'si Demokratların ama ocak ayında yeni Senato göreve başladığında bu sayı 53'e inecek.
Her ne kadar bazı üst düzey Cumhuriyetçiler anlaşmaya desteklerini açıkladıysa da, o günden itibaren onay süreci daha zorlaşacak. Öte yandan bazı sağcılar 1991'dekinin yerini alan yeni START anlaşmasına karşı çıkarken bazıları da daha da ileri bir anlaşmayı savunuyor.
Yabancı İlişkiler Konseyi (CFR) üyesi Micah Zenko yeni START anlaşması yürürlüğe girse dahi ABD ve Rusya'nın bir diğerini defalarca ortadan kaldıracak kadar nükleer silaha sahip olacağını belirtti.
Anlaşma Soğuk Savaş'ın sonlanmasının ardından nükleer cephaneliklerin kademeli olarak küçültülmesi yönündeki gelişmeyi sürdürüyor. Özel olarak, kullanılmaya hazır füzelerdeki nükleer savaş başlıklarının sayısının iki taraf için de 2200'den 1500'e indirilmesi öngörülüyor. Bu küçülme anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından yedi yılda tamamlanacak.
Anlaşma ayrıca kullanıma hazır olan ve olmayan füze, roket ve savaş başlığı taşıyıcılarının sayısını da 800'le sınırlayarak iki tarafa da birbirini belli ölçülerde izleme olanağı sağlıyor.
Zenko'ya göre daha fazla indirim yapmak daha da avantajlı olacak. CFR'nin salı günü yayınladığı bir raporda, taktiksel nükleer silahlar da dahil 1000 savaş başlığının nükleer silah hırsızlığı ve nükleer saldırı riskini azaltarak ve ABD'nin nükleer başlıkları azaltma ya da kontrol etme konusundaki yönelimine uluslararası siyasi desteği artırarak -ama aynı zamanda nükleer caydırıcılığını da koruyarak- hem stratejik hem de politik olarak avantaj sağlayacağını öne sürüyor.
Zenko &com;Bin nükleer silahlık bir cephanelik ABD ordusunun herhangi bir güncel ya da olası tehdide karşı caydırıcı olmak ya da bir saldırıya ölümcül biçimde karşılık verebilmek için yeter ve artar&com; diye yazdı.
Fakat senatör John Kyl nükleer silahların azaltılmasının ABD'nin nükleer altyapısına ve modernleştirme çalışmalarına daha az kaynak ayırması, dolayısıyla da işsizliğin artmasıyla sonuçlanacağından korkuyor.
Cumhuriyetçiler bunun yanı sıra anlaşmada Rusya'nın ABD'nin füze kalkanının yayılmasından duyduğu endişenin de yer almasından endişe duyduklarını söyledi. Çoğu Demokrat ve Obama yönetimi aksini düşünse de, onlara göre bu programlar ABD ulusal güvenliği için vazgeçilmez önemde.
Cumhuriyetçiler Rusya'nın anlaşmaya uyup uymadığını denetleyecek düzenlemenin yetersizliğinden de endişeli.
Demokratlar Cumhuriyetçi senatörlere önümüzdeki 10 yılda nükleer altyapı için 80 milyar dolar kaynak ayrıldığı ve denetim sisteminin yeterli olduğunu konusunda güvence veriyor.
Bu arada, START anlaşması ABD Savunma Bakanı Robert Gates'in deyimiyle &com;Amerika'nın askeri liderliğinin ortak onayına&com; sahip ve bu durum Zenko, eski Dışişleri Bakanı Madeleine Albright ve eski Rusya Dışişleri Bakanı Igor Ivanov gibi isimlerin ilk iki START anlaşmasının açtığı yolda ilerlemek için önerilerini savunmalarının önünü açıyor.
INTER PRESS SERVICE NEWS AGENCY - TÜRKÇE
